Như nhiều ngành nghề khác, ngành gỗ - nội thất Việt Nam cũng bị ảnh hưởng khá nhiều bởi dịch Covid-19, nhưng tinh thần HAWA - Hiệp hội gỗ và thủ công mỹ nghệ TPHCM là không muốn than khóc mà xem đây như cơ hội để họ chuyển đổi số toàn diện, chuẩn bị nội lực chiếm lĩnh thị trường sau mùa dịch.

Trong vài năm gần đây, ngành gỗ - nội thất Việt Nam bỗng nhiên nổi lên như một ngôi sang sáng trên bầu trời xuất khẩu của châu Á và thế giới.

Thống kê của Hiệp hội Gỗ và Lâm sản Việt Nam cho thấy trong 2 thập kỷ trở lại đây, ngành chế biến và xuất khẩu gỗ đã có những bước phát triển đột phá. Nếu như năm 2000, giá trị kim ngạch xuất khẩu chỉ mới đạt 219 triệu USD năm 2000, thì đến năm 2019, con số xuất khẩu nhóm hàng lâm sản đã đạt hon 11,3 tỷ USD, trong đó gỗ và sản phẩm chế biến từ gỗ đã đạt kim ngạch xuất khẩu 10,5 tỷ USD, duy trì mức tăng trưởng hai con số trong nhiều năm.

Theo đó, Việt Nam đứng thứ 5 thế giới và đứng đầu khu vực Đông Nam Á về xuất khẩu đồ gỗ, nhưng chỉ mới chiếm 6% thị phần đồ gỗ toàn cầu, dư địa phát triển còn rất lớn. Ngành gỗ thế giới hiện trị giá khoảng 450 tỷ USD và sẽ tiếp tục tăng trưởng trong những năm tới. Thế nên, khi đại dịch Covid-19, ngành gỗ - nội thất bị ảnh hưởng khá nặng nề, tuy nhiên ảnh hưởng theo kiểu tích cực hay tiêu cực còn phải xem nhìn nhận của người trong cuộc.

Giao đoạn I của đại dịch Covid-19, khi virus Corona mới bùng phát ở Trung Quốc, ngành gỗ - nội thất chỉ bị tác động xấu lên nguồn nguyên phụ liệu, còn thị trường không bị ảnh hưởng nhiều. Tuy nhiên, do Việt Nam sử dụng hơn 70% nguyên liệu gỗ từ rừng trồng trong nước, phần gỗ còn lại nhập từ nhiều thị trường nên ngành này không chịu nhiều nhiều thiệt hại như các ngành cơ điện hay may mặc.

Tháng 2/2020, HAWA đã đánh giá về tác động này như thế này: Bức tranh thương mại gỗ giữa Việt Nam và Trung Quốc chủ yếu hình thành do nhóm các mặt hàng gỗ nguyên liệu.

Dăm gỗ là mặt hàng quan trọng nhất được xuất từ Việt Nam sang Trung Quốc, với kim ngạch năm 2019 đạt 972,2 triệu USD, chiếm 79,2% tổng kim ngạch xuất khẩu của tất cả các mặt hàng gỗ Việt Nam xuất khẩu vào Trung Quốc trong cùng năm. Dịch viêm phổi cấp làm cho các công ty sản xuất giấy, bột giấy tại Trung Quốc phải ngừng hoạt động, hoặc hoạt động cầm chừng.

Các loại ván là nhóm mặt hàng quan trọng nhất được nhập khẩu từ Trung Quốc vào Việt Nam, với giá trị nhập khẩu năm 2019 đạt 395,5 triệu USD, chiếm 60% trong tổng kim ngạch tất cả các mặt hàng gỗ từ Trung Quốc nhập vào Việt Nam trong cùng năm.

Trung Quốc cũng là nguồn cung phụ kiện quan trọng cho ngành gỗ của Việt Nam nhưng không phải là duy nhất.

Dịch viêm phổi cấp đã làm cho luồng cung này hiện đang bị dừng lại. Lượng hàng đã nhập trước đó có thể giúp doanh nghiệp Việt đủ nguyên liệu từ nguồn này trong vòng 1-2 tháng nữa. Hết giai đoạn này, nếu dịch chưa dừng lại, các doanh nghiệp nhập khẩu từ Việt Nam sẽ cần tìm kiếm nguồn hàng thay thế hoặc phải đình trệ sản xuất.

Trung Quốc cũng là nguồn cung phụ kiện quan trọng cho ngành gỗ của Việt Nam. Các doanh nghiệp tại Việt Nam phụ thuộc nhiều vào các mặt hàng như dây đai, phụ kiện, thanh trượt, bản lề, sơn, hóa chất và một số mặt hàng kim loại khác từ Trung Quốc. Dịch viêm phổi cấp cũng làm cho các nguồn cung này bị chững lại. Điều này đòi hỏi các doanh nghiệp tại Việt Nam cần tìm kiếm nguồn cung thay thế, đặc biệt khi nguồn phụ kiện được nhập khẩu từ trước chỉ còn khoảng 2-3 tháng.

Dịch cúm đang tác động trực tiếp đến các nhà máy của Trung Quốc vận hành tại Việt Nam khi các nhà máy chưa được phép quay lại hoạt động hoặc hoạt động cầm chừng do chính sách phong tỏa dịch tại cả 2 quốc gia. Chỉ tính riêng trong giai đoạn từ 2014 đến nay, Trung Quốc có 184 doanh nghiệp đăng kí và hoạt động trong ngành. Năm 2019 có 93 doanh nghiệp của Trung Quốc tham gia xuất khẩu các mặt hàng gỗ từ Việt Nam.

Hiện tại, theo tìm hiểu của chúng tôi, thông qua các doanh nghiệp có làm ăn với Trung Quốc, thì các nhà máy sản xuất phụ kiện đã hoạt động lại, nên tính ra thì ngành gỗ - nội thất vẫn có thể cầm cự được đến lúc cả 2 nước cho phép thông quan phần nào đó.

Tuy nhiên, đến giai đoạn II của đại dịch, khi virus Corona bắt đầu quét qua châu Âu và Bắc Mỹ, cũng như tàn phá 2 châu lục này một cách dữ dội, đến lúc thị trường xuất khẩu của ngành gỗ - nội thất Việt bắt đầu bị ảnh hưởng lớn.

Cũng theo báo cáo của HAWA vào tháng 2/2020: Năm 2019, kim ngạch xuất khẩu của ngành đạt trên 10,3 tỷ USD, tăng 22% so với kim ngạch năm 2018. Kim ngạch các mặt hàng thuộc nhóm gỗ nguyên liệu chiếm 34% (so với 37% của năm 2018) và các mặt hàng đồ gỗ chiếm 66% (63% trong năm 2018).

Mỹ, Nhật, Trung Quốc, Hàn Quốc và EU tiếp tục là 5 thị trường quan trọng nhất của Việt Nam, với kim ngạch từ 5 thị trường này đạt trên 9,3 tỷ USD, chiếm 90% trong tổng kim ngạch xuất khẩu của cả ngành trong năm.

HAWA đang đại diện ngành gỗ - nội thất miền nam ký kết hợp tác chuyển đổi số với FPT và Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam.

Trong các thị trường này, Mỹ là thị trường lớn nhất. Năm 2019, Mỹ nhập khẩu 5,1 tỷ USD các mặt hàng gỗ từ Việt Nam, tăng 42% so với kim ngạch năm 2018. Hiện kim ngạch từ Mỹ chiếm 50% trong tổng giá trị kim ngạch xuất khẩu của Việt Nam vào tất cả các thị trường. Ba thị trường còn lại là Nhật, Trung Quốc và EU có tốc độ tăng trưởng về kim ngạch khoảng 10-17% so với 2018. Tuy nhiên, thị trường Hàn Quốc bị co hẹp với kim ngạch từ thị trường này năm 2019 chỉ tương đương 85% kim ngạch của 2018.

Năm 2019 có gần 4.500 doanh nghiệp tham gia xuất khẩu, bao gồm cả các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (FDI) và doanh nghiệp nội địa. Lượng doanh nghiệp này tăng 40% so với số doanh nghiệp tham gia vào khâu này năm 2018. Trong giai đoạn 2018-2019, tốc độ tăng trưởng về số lượng doanh nội địa tham gia vào khâu xuất khẩu tăng 43%. Lượng doanh nghiệp FDI tham gia vào khâu này tăng 26%.

"Tôi không muốn giới truyền thông ‘than khóc’ cho ngành gỗ - nội thất Việt Nam trong mùa đại dịch Covid-19 này. HAWA muốn xem đây là một cơ may để các doanh nghiệp thành viên của chúng tôi nói riêng và ngành gỗ nội thất Việt Nam nói chung chuyển đổi số toàn diện.

Đúng là nguồn nguyên liệu của chúng tôi bị thiếu hụt khi Trung Quốc lâm nạn, nhưng nếu so tổng thể, thì ảnh hưởng không lớn, do phần lớn nguyên liệu và nguyên phụ liệu cho ngành gỗ của Việt Nam đều đã được cung cấp trong nước.

Với việc các hội chợ không thể tổ chức và Nhà nước khuyến khích làm việc online, đây sẽ là thời điểm để các doanh nghiệp trong ngành gỗ Việt Nam nghiêm túc xem xét việc phát triển bán hàng online cũng như cải tiến vận hành quản lý doanh nghiệp một cách hiện đại và hiệu quả hơn", ông Trần Việt Tiến, thường vụ Ban chấp hành HAWA chia sẻ với chúng tôi.

Còn trong Hội thảo đầu tháng 3/2020 có tên Mô hình O2O – Nền tảng kinh doanh từ offline đến online, Hiệp hội gỗ và thủ công mỹ nghệ TPHCM (Hawa), Hiệp hội chế biến gỗ Bình Dương (BIFA) và Hiệp hội gỗ và thủ công mỹ nghệ Đồng Nai (DOWA) đã ký kết bản thỏa thuận hợp tác với FPT nhằm đẩy mạnh chuyển đổi số cho các doanh nghiệp gỗ Việt Nam để giúp tối ưu vận hành, tiết kiệm chi phí, nâng cao năng lực cạnh tranh.

Ông Trần Việt Tiến - Thường vụ Ban chấp hành HAWA

Trước mắt, đầu tháng 5/2020, HAWA dự định sẽ cho ra đời một nền tảng công nghệ như là một hội chợ ảo để các doanh nghiệp Việt lên đó giới thiệu nguyên phụ kiện hoặc sản phẩm hoàn chỉnh cụ thể của mình.

Theo ông Trần Việt Tiến, nền tảng mới này sẽ khác những nền tảng bán hàng cũ ở chỗ: bằng cách sử dụng các công nghệ tiên tiến như VR, 3D… người mua có thể xem xét đủ 360 độ một sản phẩm cùng thông tin rõ ràng và chính xác về nó cũng như hình ảnh sản xuất ở nhà máy như thể đã được "nhìn tận mắt, sờ tận tay" như trước đây.

HAWA cùng các BIFA hoặc DOWA sẽ là những người đứng ra ‘bảo lãnh’ những thông tin trên nền tảng đó là hoàn toàn chính xác hoặc nếu các đối tác ở nước ngoài cần thêm những thông tin chi tiết hơn về một nhà sản xuất Việt nào đó, họ cũng có thể cung cấp.

Ngoài ra, HAWA cũng khuyến khích các thành viên của mình có thể cải tiến sản xuất, để làm sao những sản phẩm họ làm ra có thể tháo rời sau đó dễ dàng lắp ráp lại, nhằm tối ưu chi phí logistic lúc xuất khẩu. Tổ chức này cũng vừa giới thiệu cho các hội viên của mình phần mềm Easy Cargo, nhằm giúp họ có thể đóng gói hàng hóa hiệu quả, cho phép nhiều quy cách kiện hàng trong một container, tối ưu hóa không gian và trọng lượng vận chuyển…

Theo HAWA: Trong bối cảnh ảnh hưởng bởi "bế quan tỏa cảng" bởi dịch bệnh, các doanh nghiệp Việt cần đẩy mạnh bán hàng đa kênh, kết hợp giữa các cửa hàng nội thất truyền thống và trực tuyến, đồng thời ứng dụng công nghệ trong tất cả khâu từ thiết kế, sản xuất đến thương mại. Ngoài ra, doanh nghiệp Việt Nam nên tiếp cận trực tiếp với khách hàng, xây dựng thương hiệu riêng và tận dụng các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới.

Mục tiêu của Hiệp hội này chính là khiến các đối tác, dù không thể tham dự các hội chợ hoặc đến tận Việt Nam xem sản phẩm/nhà máy do dịch Covid-19, thì vẫn có thể yên tâm đặt hàng cho các doanh nghiệp Việt Nam qua mạng.

Ngoài ra, HAWA cũng vừa tổ chức một buổi hội thảo online với chủ đề Quản lý nhân viên làm việc từ xa trên nền tảng công nghệ thông qua 3 nền tảng là Micrsoft Team, Google và Facebook, thuộc chuỗi sự kiện nằm trong dự án Chuyển đổi số cho ngành gỗ ở năm 2020.

Để có thể quản lý hiệu quả từ xa, các chủ doanh nghiệp cần bảo đảm có sự giao tiếp thông suốt giữa tất cả các bộ phận, giao nhiệm vụ rõ ràng, sử dụng các phần mềm khác nhau phục vụ cho các bộ phận khác nhau.

Nguồn: Cafebiz https://cafebiz.vn/nganh-go-noi-that-viet-nam-tranh-thu-chuyen-doi-so-giua-mua-dich-manh-tay-ban-hang-online-xay-hoi-cho-ao-quan-ly-nhan-su-tu-xa-20200320161247363.chn